روش های پیشگیری از سرطان معده

بیماری سرطان معده هنگامی اتفاق می افتد که سلول های بدخیم رشد بی رویه و غیر قابل کنترل داشته باشند. ممکن است این بیماری چند سال بصورت نهفته باشد و بیمار نداند که به این بیماری مبتلا است. بسیاری از موارد سرطان معده در مرحله پیشرفته تشخیص داده می شود که 7 درصد از اشخاص مبتلا به این بیماری فقط 5 سال پس از تشخیص زنده می مانند.

سرطان معده  که در مراحل اولیه دارای علائم زیادی نیست و علت اصلی و مشخصی ندارد یکی از خطرناکترین بیماری هاست .یکی از این عوامل تغذیه است . افرادی بیشتر در معرض بیماری سرطان معده می باشند که دارای تغذیه نامناسب و غلط هستند و دچار کمبود کالری می شوند استفاده بیش از حد نمک و غذاهای چرب و فست فود ها می تواند از دلایل ابتلا به سرطان معده باشد . یکی از عواملی که باعث زخم و ورم معده می شود عفونت هلیکوباکتر پیلوری می باشد و نصف جمعیت جهان دارای این بیماری می باشند البته نمیتوان گفت همه ی آنها دچار سرطان می شوند و حدودا 3 درصد از این افراد به این بیماری مبتلا می شوند.

بیشتر بدانید: سرطان چیست

سرطان معده (GC) پنجمین سرطان شایع در سراسر جهان است و میزان مرگ و میر هنوز بالاست. راهبردهای پیشگیرانه اولیه، با هدف کاهش عوامل خطر و ترویج عوامل محافظتی، منجر به کاهش بروز GC می شود. عفونت هلیکوباکتر پیلوری یک سرطان‌زای ثابت شده برای GC است و ریشه‌کنی آن به عنوان بهترین استراتژی برای پیشگیری اولیه توصیه می‌شود. با این حال، نقش عوامل دیگر مانند سبک زندگی، رژیم غذایی و مصرف دارو هنوز در سرطان زایی GC مورد بحث است. متأسفانه، اکثر بیماران مبتلا به GC در مراحل پایانی زمانی که درمان اغلب بی‌اثر است، تشخیص داده می‌شوند. تبدیل نئوپلاستیک مخاط معده یک فرآیند چند مرحله ای است و تشخیص و مدیریت مناسب شرایط پره نئوپلاستیک می تواند مرگ و میر ناشی از GC را کاهش دهد. چندین استراتژی غربالگری در رابطه با بروز GC به منظور تشخیص ضایعات نئوپلاستیک در مراحل اولیه پیشنهاد شده است. اثربخشی راهبردهای غربالگری در کاهش مرگ و میر GC باید تایید شود. این بررسی مروری بر دستورالعمل‌های بین‌المللی فعلی و ادبیات اخیر در مورد استراتژی‌های پیشگیری اولیه و ثانویه برای GC ارائه می‌کند.

اپیدمیولوژی سرطان معده

بروز سرطان معده (GC) به طور پیوسته در سراسر جهان در دهه های گذشته در حال کاهش بوده است. با این وجود، GC همچنان پنجمین سرطان شایع با بیش از 1000000 مورد در سال 2018 است که تقریباً دو سوم آن در کشورهای در حال توسعه رخ می دهد. چندین کشور آمریکای مرکزی و جنوبی، در حالی که آمریکای شمالی، استرالیا و شمال آفریقا به عنوان مناطق کم شیوع در نظر گرفته می شوند. با این حال، توزیع GC از یک الگوی جغرافیایی دقیق پیروی نمی کند، زیرا کشورهای با نرخ پایین در مناطق پرخطر گزارش شده اند، مانند هند در آسیا، در حالی که در جمعیت های کم بروز، زیر گروه هایی از افراد در معرض خطر بالاتر وجود دارد. مانند کره ای های مقیم آمریکا.

در تمام جمعیت ها، خطر استاندارد شده سنی در مردان حدود دو تا سه برابر بیشتر از زنان است. این خطر به طور پیوسته با افزایش سن افزایش می یابد و بالاترین میزان بروز آن در دهه ششم و هفتم زندگی رخ می دهد.

سرطان معده سومین علت شایع مرگ و میر ناشی از سرطان پس از سرطان های ریه و روده بزرگ است که مسئول بیش از 8 درصد مرگ و میرهای ناشی از سرطان در سراسر جهان در سال 2018 است.

نرخ مرگ و میر برای GC همچنان بالا است، با نرخ بقای حدود 30٪ در سراسر جهان. قابل ذکر است، عامل اصلی موثر بر بقای 5 ساله، مرحله بیماری در تشخیص است. در واقع، GC شناسایی شده در مراحل اولیه منجر به نرخ بقای 5 ساله در حدود 80٪ می شود. متأسفانه، کمتر از 20 درصد از GCها در مراحل اولیه در اروپا تشخیص داده می شوند.3 این سناریو برای ژاپن و کره در نظر گرفته نمی شود، جایی که برنامه های غربالگری انبوه منجر به تشخیص GC در مراحل اولیه افزایش بقای 5 ساله بسیار بالاتر از 60 درصد شده است.

راهبردهای پیشگیرانه اولیه با هدف کاهش عوامل خطر و ارتقای عوامل محافظتی، همراه با راهبردهای ثانویه که به تشخیص زودهنگام GC با شناسایی و بررسی بیماران مبتلا به شرایط و ضایعات پیش سرطانی، مانند گاستریت آتروفیک و متاپلازی روده (IM) و دیسپلازی کمک می کند، منجر به کاهش بیشتر در بروز GC و مرگ و میر و کاهش هزینه های مراقبت های بهداشتی.

این بررسی مروری بر دستورالعمل‌های بین‌المللی کنونی ارائه می‌کند و شواهد اخیر در مورد استراتژی‌های پیشگیری اولیه و ثانویه برای GC را گزارش می‌کند تا پزشکان را در مدیریت بیمارانشان راهنمایی کند.

پیشگیری اولیه سرطان معده

اگرچه تعداد مطلق GC در قرن گذشته به دلیل رشد جمعیت جهان ثابت باقی ماند، کاهش کلی بروز همچنان از نقش سبک زندگی، تغذیه، مصرف دارو و سایر عوامل محیطی در سرطان‌زایی GC حمایت می‌کند.

راهبردهای پیشگیرانه اولیه با هدف کاهش عوامل خطر و ارتقای عوامل محافظتی، همراه با راهبردهای ثانویه که به تشخیص زودهنگام GC با شناسایی و بررسی بیماران مبتلا به شرایط و ضایعات پیش سرطانی، مانند گاستریت آتروفیک و متاپلازی روده (IM) و دیسپلازی کمک می کند، منجر به کاهش بیشتر در بروز GC و مرگ و میر و کاهش هزینه های مراقبت های بهداشتی.

در واقع، در قرن گذشته، کاهش شیوع هلیکوباکتر پیلوری، بهبود نگهداری مواد غذایی و بهداشت، کاهش مصرف سیگار و افزایش مصرف آنتی بیوتیک با تغییر اپیدمیولوژی GC مرتبط بوده است.

ریشه کنی هلیکوباکتر پیلوری برای پیشگیری از سرطان معده

هلیکوباکتر پیلوری توسط آژانس بین المللی تحقیقات سرطان به عنوان سرطان زا کلاس I طبقه بندی شده است. acng GC آن به طور مستقیم با شدت و وسعت آتروفی معده و IM مرتبط است. بنابراین، دستورالعمل‌های بین‌المللی ریشه‌کنی هلیکوباکتر پیلوری را به‌عنوان بهترین استراتژی برای پیشگیری اولیه از GC، به‌ویژه در افراد بدون IM توصیه می‌کنند.

تست های تشخیصی برای تشخیص شرایط پره نئوپلاستیک (آندوسکوپی در مقابل تست های غیر تهاجمی) در حال حاضر، آندوسکوپی نور سفید (WLE) با بیوپسی های نقشه برداری، آموزنده ترین و دقیق ترین آزمایش برای ارزیابی مخاط معده است. همچنین می‌توان از تکنیک‌های تقویتی مانند کروماندوسکوپی رنگی (CE) با اسید استیک یا نیل برای افزایش حساسیت و هدایت بیوپسی‌های مخاطی استفاده کرد.

راه های پیشگیری از سرطان معده

از آنجایی که سرطان معده یک بیماری بسیار شایع بین زنان و مردان است ، لازم است روش های پیشگیری از خطر ابتلا به این بیماری را ذکر کنیم:

• از مصرف فراوان غذاهای شور یا دودی یا ترشی جات بپرهیزید.
• از مصرف مواد پروتیئنی و گوشت که به آن ماده نیترات اضافه شده است بپرهیزید .
• عفونت معده می تواند خطر تعرض به بیماری سرطان معده را افزایش دهد.
• از مصرف نوشیدنی های داغ بپرهیزید.
• از مصرف فراوان غذاهای کنسروی و آماده که حاوی مواد نگهدارنده هستند، بپرهیزید.
• قبل از مصرف غذاهای کنسروی حتما آن را بجوشانید.
• زخم معده که ناشی از میکروب حلزونی هلیوباکتری بلوری می باشد می تواند خطر ابتلا به سرطان معده را افزایش دهد.
• عامل ژنتیکی نیز احتمال خطر ابتلا به سرطان معده را افزایش می دهد.
• از نوشیدن مشروبات الکلی خودداری نمایید.
• سعی کنید همواره غذاهای تازه میل نمایید.
• سعی کنید همیشه همراه غذا سالاد یا سبزیجات تازه میل نمایید.
• از مصرف انواع دخانیات (سیگار ، قلیان و… ) خودداری نمایید.
• از مصرف غذاهای آماده که دارای مواد نگهدارنده (نیترات) می باشند خودداری نمایید.
• حداقل روزانه 5 وعده میوه و سبزیجات تازه میل نمایید . (یک وعده معادل نیم پیمانه میوه خرد شده می باشد ).
• از آبمیوه های طبیعی به میزان فراوان استفاده نمایید.
• در صورت ابتلا به بیماری زخم معده ، حتما باید بیماری با مصرف آنتی بیوتیک های مناسب درمان شود تا باعث ایجاد سرطان معده نشود. پس از اتمام دوره درمان حتما توسط پزشک چکاب لازم انجام شود.
• افزایش وزن و چاقی می تواند خطر ابتلا به بیماری سرطان معده را افزایش دهد.
دقت شود که تغذیه مناسب تاثیر بسیار مهمی در پیشگیری از خطر ابتلا به بیماری سرطان دارد، در نتیجه توصیه می شود که روزانه از میوه و سبزی تازه که حاوی فیبر می باشد استفاده نمایید. پزشکان و محققان بر این باورند که چاقی رابطه مستقیمی با سرطان معده دارد، لذا کاهش وزن ، اجتناب از مصرف دخانیات (هر نوع دخانیات ) و انجام فعالیت های ورزشی می تواند در کاهش خطر ابتلا به سرطان معده موثر باشد.

عوامل سرطان معده

از جمله ی این عواملی می توان به مواردی به شرح ذیل اشاره کرد:
• مصرف دخانیات و الکل و افرادی که داری پولیپ معده هستند . البته می توان گفت همه ی کسانی که دارای پولیپ معده هستند دچار سرطان معده نمی شوند و تنها 1 درصد از آنها ممکن است خطرناک باشد.
• افرادی که دارای سن بالای 40 سال هستند .
• افرادی که در خانواده خود دارای تجربه ابتلا به سرطان معده ویا جراحی آن را داشته اند بیشتر از دیگران احتمال دچار شدن به سرطان معده را دارند
معمولا وقتی این بیماری تشخیص داده می شود که حال بیمار وخیم است افرادی که احتمال بیشتری در ابتلا به این بیماری دارند باید تحت نظر پزشک باشند و بطور مرتب معاینه شود اگر سرطان پیش از شدت پیدا کردن تشخیص داده شود امکان درمان آن بیشتر است همچنین شیوع این نوع سرطان در افراد با گروه خونی A و مردان بیشتر دیده شده است .

آیا سرطان معده قابل پیشگیری است؟

میتوان با انجام اقداماتی از بروز سرطان معده پیشگیری کرد:
• حرکات ورزشی و فعالیت بدنی
• شیوه ی تغذیه ی سالم مثل استفاده ی روزانه به مقدار کافی میوه و سبزیجات
• استفاده نکردن از غذاهای آماده
• مصرف کم از نمک در مواد غذایی روزانه
• قطع مصرف سیگار و دخانیات و الکل
• بهتر است که بطور دوره ایی چکاپ هایی انجام شود تا از بروز بیماری خطرناک سرطان معده پیشگیری شده اما در هر صورت نمی توان به طور کامل از این بیماری جلوگیری کرد .

تشخیص به موقع سرطان معده

سرطان معده اگر در زمان مناسب و به موقع تشخیص داده شود می توان آنرا درمان کرد اما اگر این بیماری پیشرفت کند و دیر تشخیص داده شود احتمال بهبود یافتن آن کمتر است یکی از روش های تشخیص این سرطان عکسبرداری به روش دبل کنتراست از معده می باشد اما بهترین شیوه تشخیص این بیماری آندوسکوپی است.

عوارض احتمالی درمان سرطان معده

درمان سرطان به روش شیمی درمانی می تواند عوارضی مثل تهوع و بی اشتهایی و استفراغ و درد در ناحیه شکم به همراه داشته باشد پس نوع تغذیه فرد بیمار در دوران تحت درمان بسیار مهم است و باید از موادی که دارای پروتئین و ویتامین ها و مواد معدنی است مصرف کند .
در عمل جراحی برداشتن کامل معده یا مقدار زیادی از آن فرد مبتلا به سرطان معده دچار کاهش وزن قبل مشاهده ایی می شود.

مراقبت های بعد از جراحی سرطان معده

بیمار در این دوران می تواند با پرهیز از مصرف غذاهای شیرین و و کم کردن میزان مصرف مایعات و دفعات مواد غذایی از عوارض این دوران همچون تهوع ،نفخ ،اسهال و سرگیجه و دردهای شکمی و کرامپ جلوگیری کند .

بیشتر بخوانید: سرطان روده

نتیجه گیری

افزایش دانش و اصلاح عوامل خطر بالقوه و ارتقای عوامل محافظتی، حداقل تا حدی، کاهش بروز GC را توضیح می دهد. در میان همه، ریشه کنی هلیکوباکتر پیلوری بهترین استراتژی برای کاهش خطر ابتلا به GC در نظر گرفته می شود. با این حال، در افراد حامل عوامل خطر دیگر، GC هنوز هم می تواند با وجود ریشه کنی هلیکوباکتر پیلوری رخ دهد. سرولوژی را می توان برای غربالگری افراد پرخطری که به آنها آندوسکوپی پیشنهاد می شود، استفاده کرد، در حالی که به نظر می رسد غربالگری آندوسکوپی در مناطقی با افزایش قابل توجه خطر GC موثر است. شواهد اخیر از سودمندی سیستم های مرحله بندی هیستومورفولوژیکی، مانند سیستم های OLGA/OLGIM، و رنگ یا CE مجازی (NBI) برای شناسایی شرایط و ضایعات پیش سرطانی در طول غربالگری آندوسکوپی حمایت می کند. در نهایت، به دلیل اینکه شواهد برای پیشگیری از ضایعات متاکرون هنوز محدود است، پیگیری آندوسکوپی پس از برداشتن آندوسکوپی GC نیز توصیه می‌شود.